Organ reprezentujący właściciela nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste (jest nim zwykle Starosta lub Prezydent Miasta na prawach powiatu) dokonuje aktualizacji wysokości opłaty rocznej o ile zmieni się wartość nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste. Dotychczas bywało zwykle tak, że wartość ta ulegała podwyższeniu w związku z czym starostowie i prezydenci miast dość ochoczo wypowiadali opłaty dotychczasowe i proponowali nowe wysokości opłat.
Pamiętać trzeba, że zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym wysokość opłaty rocznej tytułu użytkowania wieczystego gruntów skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego zależna jest od dwóch czynników. Pierwszym z nich jest stawka procentowa ustalona w zależności od celu, na jaki nieruchomość została w użytkowanie wieczyste oddana. Podstawowa wysokość stawki procentowej to 3 % wartości nieruchomości lecz zgodnie z postanowieniami Ustawy o gospodarce nieruchomościami jest ona kształtowana różnie dla nieruchomości oddanych na różne cele i na przykład dla gruntów oddanych na cel budownictwa mieszkaniowego wynosi zwykle 1 % wartości. Drugim z czynników kształtujących wysokość opłaty rocznej jest wartość prawa własności nieruchomości oddanej w użytkowanie, a nie wartość prawa użytkowania wieczystego. Pojęcia te są często mylone i osoby lub instytucje, które posiadają niedawno sporządzone operaty szacunkowe wykonane na przykład na potrzeby ustalenia wartości zabezpieczenia kredytowego kierując się wartościami w nich ujawnionymi sądzą, że wartość prawa użytkowania wieczystego gruntu powinna być identyczna z wartością prawa własności tego gruntu. Choć w wielu przypadkach wartości te są zbliżone a czasem, wbrew domniemaniom wartość prawa użytkowania wieczystego przerasta wartość prawa własności gruntu to zwykle jest tak, że wartość prawa użytkowania (ujawniona na przykład jako wartości dla celu zabezpieczenia wierzytelności) jest niższa od wartości prawa własności tego samego gruntu.
Ci, którzy interesują się rynkiem nieruchomości wiedzą lub przynajmniej podejrzewają, że w ostatnim okresie wartość wielu z nich uległa obniżeniu w stosunku do szczytu cen z lat 2007 – 2008. Jeśli wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego dla nieruchomości została wyznaczona na podstawie jej wartości z okresu około roku 2007 istnieje spora szansa na to, że dzisiaj jest ona niższa niż przed kilku już laty. Wówczas to właśnie użytkownikowi wieczystemu opłaca się wystąpić z wnioskiem o aktualizację opłaty rocznej. W toku ostatnich zmian w ustawie o gospodarce nieruchomościami pozycja użytkownika wieczystego została wzmocniona. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, o ile przedstawiciele organu reprezentującego właściciela (urzędnicy starostwa powiatowego lub miasta) nie chcieli dokonać aktualizacji użytkownik wieczysty był w zasadzie bezradny. Obecnie w przypadku bezczynności organu może on zwrócić się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które przejmie załatwienie sprawy.
Nadchodzi sezon aktualizacji opłat rocznych – czy w tym roku jak w poprzednich więcej będzie podwyżek wynikających z aktywności władz samorządowych czy więcej obniżek wynikających z aktywności użytkowników wieczystych – czas pokaże.
